Саналар

Хысхы. Тасхар соох. Ағастар даа соохха пӱгірел парған турчалар. Мачай позырах кӱнде кӧзенек алнында одырған. Тасхар сығарға кӱскінче. Кӧрзе, Аймир арғызы саналығ чыл парир. «Мындағ соохта хайди арғаастанминча?» — істінде сағын салған Мачай.

Анаң пір кӱнде школада Мачай Аймирдең сурғап:

— Син киӌее хайдар саналығ чӧргезің?

— Агас аразынзар — тынанарға.

— Соох полбаан сағаа?

— Хайдаң! Тирлеп парғам, ибзер килгенӌе. Хандьфа катайланып алғам! Мин кӱннің сай ойлап пар килчем. Пӱӱн уроктар соонда, хынзаң, пар килеең.

— Минің саналар чоғьш, — ікінӌілепче Мачай.

— Пістің магазинде садылчалар, узуннар паза хысхаӌахтар парох. Парааң, — чӧптеен Аймир. — Мин, саналығ чӧрген соонда, ибзер пирген тоғыстарны пір-ікі ле пӧгібісчем.

.....Та, кір кӧрем, — тіпче Мачай.

Анаң, уроктар пол сыхханда, Мачай кӧрче, сынап таа, Аймир ӱгретчі пирген сурығларға тадырада нандырча. Ибзер пирген тоғыстарны туртухпин чоохтапча. Аринӌа істі кӧйген Мачайның.

Школа соонда Мачай, ибінзер киліп, пабазынаң саналар хысча.

— Нимс идерге? — сурча пабазы. — Ибде одырып, уроктарың ит. Ідӧк тее хомай ӱгренчезің.

— Ам паза хомай ӱгренмеспін, — сурынча Мачай. — Саналар ал пир.

— Че кӧр кӧрербіс, — тіпче пабазы.

Анаң магазиннең хысхаӌах, чылтырах саналар ал пирғен. ӧрін парған Мачай. Табырах тонаныбысхан паза саналарын кизібіскен. Хапчығай арығзар чӱгӱрче. Хайдағ сілігдір арығда! Хар кӱн сузына пызыңнапча. Ағастар, кӱмӱс чіли, чалтырапча. Мачай толдыра кӧгіснең арығ, соох киинең тынча. Саналар ығырада ойлапчалар. Оолахха ізіг дее пілдірген.

Мына аймах аңыӌахтар істері. «Тук-тук-тук», - кинетін истіле тӱскен. Мачай, сизініп, кӧрзе5 — алас агас хахлапча. Кӧр турча оолах, ӧкерсінче хусхаӌахнаң. Нинӌе чапсых нимее тоғазып алды ол!

Ӧрчіліг килген Мачай ибзер. Іӌе-пабазына ниме кӧргенін суулап чоохтапча. Іӌе-пабазы даа оолахтарының кӧңні алысханын сизінчелер.

Мачай ибзер пирген тоғыстарын пір-ікі ле пӧгібіскен. Хығырарға пирген стихты ӱр нимеске ле ӱгренібіскен. Анаң пір кӱнінде ибзер ӧрчіліг кір килген.

— Іӌен! Пабаң! Мин пӱӱн «пистер» алғам.

— Ок, айдас оол! — махтапчалар гіаба-іӌезі.

Соонаң, Мачай «ӱс» алай «ікі» школадаң ағыл килзе, пабазы оолғына тіпчедір:

— Саналығ чӧр килбеӌең ме зе арығзар.