Название	Хайӌы паза чатхан
Название (перевод)	Хайӌы паза чатхан
Полное наименование	Чиит хайӌы
Источник	Хығырӌаң кинде. 2 кл.: тиксi ӱгредiг учреждениелерге учебник. Литературное чтение. 2 кл.: учебник для общеобразовательных учреждений / А. Н. Балгазина. – Ағбан: Хакас книга издательствозы, 2013. – 184 с.: хоос. ISВN 978-5-7091-0627-7
Жанр	Учебные тексты

Хайӌы паза чатхан

     Пу кирек хас-хаӌанох полған. Пір чабал ағас ибіӌекте Тардаң теен ипчі чуртаптыр. Аның чалғыс ла Санкай оолғы полтыр. Тардаң ипчі кічігдең сығара пайға тоғынӌаң ма хайдағ. Иирде, тоғыс соонда, ол, майых таа парған полза, оолғына удаа нымахтар ысчаң. Пірсінде Санкайға мындағ нымах ыс пирген. Истіп алыңар аны.

     Хара хан позының хызына хыныбысхан пір абахай чиит оолны чобат салтыр. Чабал Харахан аны, тирең оймахха тӱзіріп, чоон таснаң пазырт салтыр. Ас па, ӱр бе тус ирткен. Пірсінде Хара хан ол оолны сағызына кирген ме хайдағ. «Че ол айнаның сӧӧктерін дее кӧр килим», – тіп, партыр оймахсар. Чиит оолның хыри даа хыймырабиндыр. Ор хазых турча.

     – Син ам даа тірігзің ме? – сурча хайхап парған хан.

     – Кӧрбинчезің ме? – нандырча оол. – Минің хынызым пирбинче мағаа ӧлерге.

     – Че, чурта! – тіпче хан. – Че син хаӌан даа кізі полбассың, ірімӌік поларзың.

     Ірімӌік пол парған чиит абахай оол. Че ололаңай ла ірімӌік полбаан. Тайғазар парып, ағастаң ағасха хыллар тарт сыххан. Ол хыллар хайхастығ хыллар полған одыр. Ирткен-парғанкізі оларға теңзӧк, хайхастығ кӧг паза сарыннарсистіл сыхчаң.

     Пу нымахты искен соонда Санкай удаа тайғазар чӧр сыххан. Ол хайхастығ ірімӌікті тілеп чӧрчетпес пе зе. Іӌезі, сизін салып, пірсінде піди теен ағаа: «Оолғым! Мин сағаа нымах ысханполғам хайза. Че сағаа тың кирек полза, мынаминің сазымны алып алып, хузух ағазыныңчардызына тартып ал. Андада ірімӌігестіңсарынын истерзің». тӱ рчедең чағын чатхан ааллардағы кізілер олхайхастығ нимедеңер истіп салғаннар. тардаңипчінің ибінзер, чыылызып алып, килӌеңнер. – Санкай! Сых тасхар, ойнап пир піске! – чоосурынӌаңнар. Санкай, тасхар сығып, чон алнында, чатханхағып, хайлап, ырлап сыхчаң. Іӌезінің састарыалтын хыллар пол партырлар. Прай чон ӧрінӌең, Санкайның хайын тыңнап. Чыллар ирткен. Санкай киріп тее парғанда, аның оолларыпабазының хайын позытпааннар. Ол сыынаң Хакас чирінде хайӌылар тӧріпчетидірлер.

36-37